De soortenrijkdom van Nijmegen: Afsluitende column 2015

Terrasjeskommazweefvlieg op 17 juni 2015 in Hees © Ria Vogels

De laatste weken zijn er geen columns meer verschenen. De inspiratie voor nieuwe columns zakte een beetje weg doordat de natuur de cirkel van het seizoen bijna had volmaakt. Een cyclus van een oneindige herhaling van zetten was bijna volbracht.

Voor sommige soortgroepen zoals dagvlinders, sprinkhanen en libellen is al een samenvattende column geschreven.  Ik zal begin 2015 de andere soortgroepen ook nog de revue laten passeren.

Ik wil hier alle waarnemers bedanken die waarnemingen in de gemeente Nijmegen hebben gedaan en in het bijzonder de waarnemers die extra aandacht aan de natuur in de gemeente Nijmegen hebben geschonken.

Daarnaast wil ik Jeroen Veeken en Sjak Gielen danken voor de columns die ze schreven en niet in de laatste plaats Ria Vogels die het hele jaar elke week een foto van de week selecteerde en voorzag van een leuk of spitsvondig bijschrift met menigmaal een leuke wetenswaardigheid.

Auteur: Erik van Dijk

Foto van de week 51

Clogmia albipunctata, Hazenkamp, 4 januari 2015 (c) Erik van Dijk

Het einde van het jaar nadert, en daarmee ook het einde van deze blog. Voor mij is dat een goede gelegenheid om eens terug te blikken op een jaar foto’s van de week selecteren. Ik ben daarvoor nog eens door de pagina’s vol foto’s uit de gemeente Nijmegen op waarneming.nl gaan bladeren. Sjonge, jonge, dat waren er veel, heel erg veel. 

Wat direct opvalt is natuurlijk hoe serieus Erik van Dijk dit jaar bezig is geweest de biodiversiteit van de gemeente in kaart te brengen. Ik heb het niet echt geteld, maar schat dat ruim de meerderheid van de geplaatste foto’s van zijn hand was (en dan heb ik het nog niet eens over het aantal waarnemingen zonder foto). Ongetwijfeld kan en gaat hij ons nog het eindresultaat van deze speciale aandacht in 2015 voor de natuur in de stad/gemeente vertellen. 

Maar hij was niet de enige actieve waarnemer of fotograaf. Ook anderen hebben meegedaan en mooie onderwerpen gevonden. De aandacht van de waarnemers, Erik voorop, ging zeker niet alleen uit naar het grote, het opvallende. Welnee, juist het kleine en het onopvallende, en daarmee voor veel mensen ook eerder nog onbekende natuur, kwam daarmee ‘in the picture’. Of het nu om alleen met de loep te vinden of te determineren korstmossen en microvlinders ging, of om minuscule of moeilijk te determineren paddenstoelen, planten en insecten het werd vastgelegd en opgetekend. Als voorbeeld hiervan zet ik deze prachtige, afgelopen januari al gemaakte, foto van een Clogmia albipunctata nog eens in het spotlicht. Een Clogmia albipunctata is een insect uit de familie van de Motmuggen (Psychodidae). Ik had er nog nooit van gehoord, jij wel? Kijk dat bedoel ik nou.

Auteur: Ria Vogels

Foto van de week 50

Buizerd in Circul West, 12 december 2015 (c) Rico Otten

De Buizerd (Buteo buteo) is zonder twijfel onze meest bekende, want veel voorkomende roofvogel. Als je een middelgrote roofvogel ziet zweven of een roofvogel op een paaltje ziet zitten, zoals hier op de foto van Rico Otten, dan gaat het 9 van de 10 keer om een Buizerd. Oké, in de winter moet je nog eens een keer goed kijken of het niet een op doorreis zijnde Ruigpootbuizerd kan zijn, maar verder valt hij op grond van kenmerken, vlucht en gedrag goed te onderscheiden van andere middelgrote hier voorkomende roofvogels (denk aan Wespendief, Havik, Kiekendief). 

Je zou het op grond van de huidige aantallen niet zeggen, maar in de jaren 60-70 van de vorige eeuw was de Buizerd in Nederland bijna uitgestorven. Het verbod op landbouwpesticiden heeft hem erbovenop geholpen. Daardoor kon hij weer veilig jagen op mollen, muizen, wormen en insecten in en op de akkers en weilanden. 

In de stedelijke omgeving tref je hem niet vaak in zo’n pose als op de foto, maar is hij wel een normale verschijning in de lucht. Let maar eens op, als je een klagelijk miauw in de lucht hoort, dan is het zeer waarschijnlijk niet een kat in een boom, maar een of meer overvliegende Buizerds.

 

Auteur: Ria Vogels

 

Foto van de week 48/49

Appelvink in ’t Goffertpark, 5 december 2015, © Jolanda Wannet

Appelvinken (Coccothraustes coccothraustes) worden vaker gehoord dan gezien. Ze zijn zeer waakzaam en schuw, en vertoeven bij voorkeur hoog in grote loofbomen in bossen en in parken. In Nijmegen vinden we ze dan ook veel in het Goffertpark.

Appelvinken zien zitten in het bladerdek boven je hoofd is een hele opgave, maar zeker de moeite waard; het is een bijzonder mooie vogel. Als in de winter het blad van de bomen is, is de kans groter dat je ze kunt zien. Ze worden in dit seizoen dan ook vaker mooi op de foto gezet, zoals hier door Jolanda Wannet. Het lijkt daardoor ook alsof het een vogel is die vooral in de winter in Nederland is, maar dat is niet zo, hij is er altijd en broedt ook hier. Wel kan het voorkomen dat Nederlandse Appelvinken in strenge winters opschuiven naar het zuiden en hun plaats wordt ingenomen door (grotere) groepen uit het noorden van Europa.

Auteur: Ria Vogels

Foto van de week 46/47

Pontische meeuw bij het Zand, Lent, 23 november © Fred Hustings

Omdat er vorige week amper iets te kiezen viel, heb ik voor de keuze van de foto van de week twee weken samengevoegd. Het winderige, natte weer van de afgelopen tijd zal meegespeeld hebben dat het fototoestel bij velen in de tas is gebleven. Gelukkig toch weer leuke plaatjes, waaruit ik deze van een Pontische meeuw (Larus cachinnans) te midden van de Kokmeeuwen heb gekozen.

De Pontische meeuw komt veel voor bij de Zwarte en Kaspische zee, maar de laatste jaren wordt hij steeds vaker in Nederland gezien, vooral in de winterperiode en onder andere bij de grote rivieren, zoals deze bij de Waal.

Het is een bijzonder moeilijk te determineren vogel. Juist omdat hij hier tussen de Kokmeeuwen staat, vallen de verschillen goed op, maar dan nog is het lastig. Alles (snavel, hals, bouw, poten) is wat langgerekter en slanker dan bij de sterk gelijkende Geelpootmeeuw, maar zie dat maar eens in de vlucht en zonder vergelijkingsmateriaal. Toen we een paar weekenden terug met de Vogelwerkgroep aan het zeevogelen waren in Zeeland, werden er ook Pontische meeuwen gezien, maar ik dacht die gemist te hebben. Bleek ik er twee pontificaal op de foto te hebben gezet, maar ze foutief op naam te hebben gebracht. Knap hoor, als je ze in een vliegende groep Zilver-, mantel- én Geelpootmeeuwen in diverse kleden eruit kunt pikken.

Auteur: Ria Vogels