Foto van de week 30

Koraaljuffer man in de Heemtuin van de Goffert © Menno Hornman

De Koraaljuffer (Ceriagrion tenellum) is een van onze mooiste juffers. Dat vind ik tenminste. Zeker als het licht er doorheen schijnt, zoals op deze foto van Menno Hornman, dan straalt het beestje helemaal.

De Koraaljuffer is een echte zomerlibel (piekt in juli en augustus) en hij lijkt op het eerste gezicht op een Vuurjuffer, maar dat is bij uitstek een lentelibel (piekt in mei en juni). Die oppervlakkige gelijkenis en het seizoensverschil trokken mij een paar jaar geleden naar mijn eigen vijver, toen ik daar in juli een late Vuurjuffer dacht te zien. Dat vond ik zo opmerkelijk, dat ik hem eens beter ging bekijken en prompt zag dat het beestje geen zwarte poten had (zoals bij de Vuurjuffer), maar oranjerode. Ook de pterostigma’s – de gekleurde wybertjes aan het einde van de vleugels – waren niet zwart (zoals bij de Vuurjuffer) maar rood.

Het was de eerste en enige keer dat ik deze juffer heb gezien in onze stadsvijver. Het was bijzonder, omdat het eigenlijk een juffer is van stroompjes en gezonde meren en vennen. In onze omgeving komen ze dan ook vooral voor in de Hatertse vennen. Mogelijk komen de Koraaljuffers die worden gezien in het zuiden van Nijmegen (recentelijk Natuurplaza en Lindenholt) daar ook vandaan.

Auteur: Ria Vogels

Foto van de week 29

Roodborsttapuit man + juveniele vogel, Oosterhout © Jolanda Wannet

Terwijl een deel van de natuurwaarnemers op vakantie is en een ander deel zich onderdompelt in de Nijmeegse vierdaagse en zomerfeesten, is er een kleine groep die de honneurs voor de stad waarneemt en enthousiast foto’s blijft maken. Vanwege de vakantie is er deze week geen blog over de verscheidenheid van de natuur in Nijmegen, maar gelukkig wel een foto van de week.

Uiteraard kwamen er deze zomerweek weer veel mooie nachtvlinders, vlinders en planten voorbij, maar de keuze is gevallen op de Roodborsttapuiten (Saxicola rubicola) van Jolanda Wannet.

De foto toont een vader Roodborsttapuit met een van zijn jongen. Als ik Jolanda’s waarneming goed lees, heeft het ouderpaar drie jongen grootgebracht. Dat is een aardig succes. Roodborsttapuiten zijn in het broedseizoen erg druk in de weer, ze hebben vaak twee of drie nesten met daarin iedere keer vijf of zes eieren. Petje af hoor, ik geef het je te doen.

Auteur: Ria Vogels

Foto van de week 28

Tongvaren bij Driehuizerveld, 13 juli 2015 (c) Bart van Hoogstraten

 

Mooie foto’s deze week weer van dagvlinders, nachtvlinders en andere insecten. Een bijzondere vermelding krijgt Rico Otten voor zijn foto’s van het Geelsprietdikkopje (Driehuizen, 12 juli). Ze zijn mooi, maar ook leerzaam, met name de foto die nadruk legt op de onderkant van de sprietjes, omdat die goed duidelijk maakt hoe deze vlinder aan zijn naam komt.

Toch werd mijn oog iets meer getrokken naar de foto van de Tongvaren, ook bij het Driehuizerveld gemaakt, door Bart van Hoogstraten. Waarom? Ik vermoed dat ik voor het lijnenspel val: de ene varen grillig geveerd en de andere met lange lijnen van de glanzende groene tongen, en dat omlijst met lijnen van bakstenen in een ronde put. Het beeld zuigt mijn blik naar binnen.

Het hoofdonderwerp is de Tongvaren (Asplenium scolopendrium). Dat is in Nederland een zeldzame plant die echter, omdat hij een voorkeur heeft voor stenige, vochtige en schaduwrijke plaatsen, ook te vinden is in onze stad. Als je hem wil zoeken, kijk dan eens in de donkere putjes bij oude huizen en langs trottoirs.

Auteur: Ria Vogels

De soortenrijkdom van Nijmegen: Parasieten en halfparasieten

Parasieten zijn dieren of planten die hun voedingstoffen onttrekken uit andere soorten zonder ze daarbij te doden. Halfparasieten zijn soorten slechts een deel van de benodigde voedingsstoffen uit andere planten of dieren onttrekken.  Vaak zijn dit gespecialiseerde soorten die alleen in kwetsbare schrale natuurgebieden voorkomen, maar ook binnen Nijmegen weet een aantal soorten zich te handhaven.

Hengel © Harm Alberts

Hengel is een plant die te vinden is in de berm van de Kwakkenbergweg tegenover het Erica Terpstrazwembad. Hij (half)parasiteert daar op de aanwezige eiken. Hengel tapt vocht en mineralen af uit de (vaak lange, diepe) wortels van deze planten. Hierdoor kan hij snel groeien terwijl in de zandgrond vaak slechts weinig vocht te vinden is. Hengel maakt doordat hij groen is wel zelf zijn benodigde suikers aan.

Gewone Wespbij in de heemtuin in de Goffert © Erik van Dijk

Parasitisme komt natuurlijk ook bij dieren voor. Een echte dierlijke parasiet is bijvoorbeeld de Gewone Wespbij die bijvoorbeeld te vinden is bij het Jonkerbos. Deze ‘koekoeksbij’ parasiteert op zandbijen door zijn eitjes in hun nesten te leggen, zoals de Koekoek dat doet bij andere vogels. Wanneer de eitjes van deze wespbijen zijn uitgekomen, zorgen de zandbijen vervolgens voor de broedzorg. De gastheer investeert een grote hoeveelheid energie in nakomelingen die niet van hem zijn, terwijl de parasiet er geen omkijken meer naar heeft.

Auteur Erik van Dijk

Week 27 - Foto van de week

4 juli Naaldkunstwerkje op licht bij Driehuizen © Erik van Dijk

Deze week was er geen ontkomen aan, niet als je Waarneming.nl in de gaten hield en niet als je gewoon zelf op een van de zwoele zomeravonden in de tuin zat: nachtvlinders. Van alles kwam voorbij, van groot en uitbundig gekleurd zoals Groot avondrood (Deilephila elpenor) tot klein en onopvallend zoals de Fruitmot (Cydia pomonella). Veel nachtvlinders komen op licht af, en de meerderheid van de foto’s op Waarneming.nl zijn dan ook gemaakt nadat de vlinders zijn gelokt met licht op een wit laken. De prachtigste soorten werden vastgelegd, maar het leverde meer kiekjes en bewijsplaatjes dan bijzondere foto’s op. Toch wil ik je aanraden eens op een zomerse avond een felle lamp en een wit laken op te stellen in de tuin, en je dan te verwonderen over al het moois dat er blijkt te leven, maar normaal in het duister verscholen blijft.

Om diverse redenen is de keuze deze week gevallen op een foto van een Naaldkunstwerkje (Bisigna procerella). Ten eerste omdat dit een fraai gekleurd en getekend motje is, ten tweede omdat de foto een andere achtergrond heeft dan het onvermijdelijke witte laken en ten derde omdat het beestje een onweerstaanbaar mooie naam heeft.

Auteur: Ria Vogels

De soortenrijkdom van Nijmegen: Lifters uit de Méditerranée

Zuidelijke Boomsprinkhaan in de Hazenkamp © Erik van Dijk

De Zuidelijke Boomsprinkhaan is een van onze kleinere sprinkhanen. Hij heeft geen vleugels en kan dus niet vliegen. Ook maakt hij in tegenstelling tot de meeste sprinkhanen en krekels geen hoorbaar geluid. Zien doe je hem het meest in het vroege najaar tijdens snoeiwerkzaamheden of ’s nachts als ze samen met nachtvlinders op licht afkomen.

De Zuidelijke Boomsprinkhaan is geen inheemse soort. Van oorsprong komt hij voor in de Méditerranée.  Maar hoe heeft hij dan toch Nijmegen weten te bereiken? Al liftend. Als lifter reist hij mee op auto’s, caravans en vrachtwagens. Zo heeft hij onze keizerstad gevonden. Nijmegen was landelijk een van de eerste plekken waar de soort zich vestigde. In Nijmegen is de Zuidelijke Boomsprinkhaan tegenwoordig een algemene sprinkhaan rondom huis, tenminste voor de oplettende kenner.

De Zuidelijke Boomsprinkhaan heeft een inheemse evenknie, namelijk de Boomsprinkhaan. De Boomsprinkhaan lijkt sterk op de Zuidelijke, maar is gezegend met vleugels waardoor hij dus ook kan vliegen.

Auteur: Erik van Dijk

Week 26 - Foto van de week

27 juni Hooibeestje op het Driehuizerveld © Rico Otten

De eerdere blog over dé bijenwei van Nijmegen, het Driehuizerveld, heeft veel waarnemers daar naar toe gebracht, geloof ik. Het kan natuurlijk ook zo zijn dat het veld sowieso op het netvlies van liefhebbers staat. In ieder geval konden de bijen, andere insecten en de vlinders er deze week bogen op veel belangstelling. Het bijzondere Geelsprietdikkopje werd er naast het gewone Zwartsprietdikkopje vaak en vaak mooi op de foto gezet. Eveneens mooi is de bijgevoegde foto van het Hooibeestje (Coenonympha pamphilus). Het is mijn keuze van de week. Een grappig weetje is, dat de Latijnse naam ‘bij iedereen geliefd’ betekent (bron: Vlindernet).

Net als bij veel andere Nederlandse dagvlinders ging het een poos heel slecht met het Hooibeestje. Met name tussen 1991 en 1994, na de voor deze soort dramatisch verlopen winter van ’91-‘92, werden er nog maar weinig imago’s gezien, maar tegenwoordig gaat het deze kleine vlinder weer goed en vliegen ze de hele zomer volop rond, ook op het Driehuizerveld.

Auteur: Ria Vogels