De soortenrijkdom van Nijmegen: Schelpenstrandjes langs de Waal

Aziatische Korfmossel op een strandje bij de Lentse Waard © Erik van Dijk

Vroeger vond je langs de Waal niet of nauwelijks schelpen. Schelpen was iets van aan zee. Er waren wel allerlei soorten schelpen in het binnenland, maar die spoelen zelden massaal aan. De komst van de Aziatische Korfmossel heeft hier verandering in gebracht. Deze uitheemse mossel is tegenwoordig soms massaal te vinden bij de strandjes tussen kribvlakken in de Nijmeegse Stadswaard. De eerste Aziatische Korfmossel uit het zuidoosten van Rusland werd in 1988 in Nederland waargenomen. Sindsdien is het hard gegaan.

De Driehoeksmossel wordt minder op de strandjes aangetroffen, maar is onder water zeker niet minder aanwezig. Als je een steen uit de Waal optilt die altijd onder water ligt heb je goed kans dat deze geheel onder de driehoeksmossels zit. Ook onder boeien en boten zijn deze schelpdieren massaal aanwezig. Ook dit schelpdier is niet inheems. De oorsprong ligt in rivieren die uitmonden in de Kaspische en Zwarte Zee. Deze mossel die zich via de onderkanten van schepen verplaatst werd al in 1834 voor het eerst in Nederland aangetroffen. Tot slot wordt op deze schelpenstrandjes sinds 2006 ook de Quaggamossel aangetroffen uit de monding van de Dnjepr in de Zwarte Zee.

Schelpdieren lijken niet echt mobiel, maar niets is minder waar. Een deel van de soorten zoals de Driehoeksmossel hechten aan steenachtige oppervlakken, maar ook aan boten. Deze soorten kunnen dus liften met de boten en zullen zich verspreiden door op andere plaatsen opnieuw zaad te zetten. Alle soorten schelpdieren zijn als kleine diertjes aanwezig in het water voordat ze zich vestigen op een plek. Omdat schepen ballastwater innemen en vaak op andere plaatsen weer lossen kunnen schelpdiertjes in deze fase getransporteerd worden en zich op andere plaatsen na het lossen van ballastwater vestigen.

Auteur: Erik van Dijk